stoomtramlijn: inleiding

(Bekijk ook veel foto's van deze lijn hier op de Sincfala-site)

Na 13 jaar plannen, onderhandelen, overleggen, opnieuw plannen en aanleggen werd de hele buurtspoorweg Brugge-Middelburg-Aardenburg op zondag 4 september 1904 geopend. De lijn liep over Sint-Kruis-Brugge, Vivenkapelle, Moerkerke, Sint-Rita en Middelburg tot in Aardenburg. Pachtend exploitant was de ‘Naamlooze Maatschappij tot uitbating der Buurtspoorwegen van het Noorden van West-Vlaanderen’. Een stoomtram verzekerde de dienst. In de registers en jaarverslagen kreeg de lijn inschrijvingsnummer 119.

De tramlijn gold niet alleen als een interprovinciale én internationale tramlijn, met een lengte van 23,9 km waarvan 2,9 km op Nederlands grondgebied. Het tramstation in Middelburg (Oost-Vlaanderen) bestond uit een douanekantoor, een wachtzaal, een goederendepot, een woonhuis en het quarantainegebouw waar dieren wachtten op transit naar Nederland of België. In Aardenburg (Zeeuws-Vlaanderen) was er aansluiting met de tramlijn Breskens-Maldegem die eerder in 1887 al in gebruik werd genomen.

De rit Brugge-Aardenburg duurde een uur. ’s Morgens vertrok om 5.30 uur de eerste tram aan de Kruispoort en de laatste tram kwam rond 20.40 uur toe. Op zaterdag werden meer wagens aangekoppeld en een extra rit om de vele boerinnen, geladen met boter en eieren naar de markt van Brugge te voeren. De tramweg liep dwars door een deel van het landbouwland van Vivenkapelle. Buitenlui spraken over de tram als de ‘vierduvel’ en schoolkinderen stroomden toe om dit wonder te zien.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was er geen normale exploitatie. Modernisering bleef ook op dit traject niet uit. Voor het personenvervoer verving de spoorauto – de zogenaamde ‘kamieltjes’ – de stoomtram. Een ‘kamieltje’ trok slechts twee reizigerswagens. De stoomtram bleef voor goederenvervoer - vooral suikerbieten - in dienst. Elektrificatie van de lijn bleef echter uit. Tijdens WOII werd het lijndeel tussen Sint-Kruis-Brugge en Middelburg opgebroken. In 1950 verving de autobus de tram. De spoorlijn werd uitgebroken en de steenweg door een asfaltbaan vervangen.

(bron: Sincfala.be)

stoomtramlijn in Brugge

Op de website beeldbankbrugge.be is bovenstaande foto te zien, waarbij verwezen wordt naar de tramspoorlijn Brugge-Aardenburg. Lees hier het bijschrift van beeldbankbrugge: "De foto voor deze kaart werd genomen tijdens de Meifoor op de Markt. Centraal prijkt het Belfort met bovenop de Meiboom. Aan de rechterstraatkant zien we v.l.n.r. op nr. 19 een 18de-eeuwse klokgevel (Ambachtshuis der Kuipers) waar apotheek Ancot zich bevindt, de Niklaas Desparsstraat, op nr. 19bis een 19de-eeuwse lijstgevel met de antiekzaak van Mrs Gough, op nr. 21 een 17de-eeuwse trapgevel en op nr. 23 de 17de-eeuwse topgevel van huis "De Witte Pelikaan". In het laatstgenoemde pand is de linnenzaak Coucke-Soleil gevestigd. Links lezen we op de gevels de opschriften "Nouveautés Soieries ...", "F. Englebert-Claeys", "C. Vogels - en "Change". Let ook even op de militairen in beeld en de rails van de stoomtramlijn Brugge-Heist en Brugge-Aardenburg."

Elektrische tram 6 op de Brugse Markt

In de beeldbankbrugge staat deze foto met volgende tekst: "Het Postgebouw op de Markt lag op de route van tram 6, die de dienst verzekerde tussen Brugge en Sint-Kruis. Dit gebouw dateert uit de 19de eeuw en werd ontworpen door de befaamde Brugse stadsarchitect Louis Delacenserie. In de periode 1950/51 verdwenen alle trams uit het Brugse stadsbeeld. Rechts zien we de Breidelstraat."

tramlijn op de Burg Brugge

Bij deze foto uit de beeldbankbrugge staat deze uitleg: "We zien het Oud Gerechtshof dat is ondergebracht in het Landhuis van het Brugse Vrije. Bemerk in het fronton het beeldhouwwerk. Links van het Gerechtshof situeert zich de Hoogstraat. Bemerk links de rails van tramlijn 6 Brugge-Sint-Kruis."

stoomtramlijn in Sint-Kruis

"Op de hoek van de Moerkerkse Steenweg en de Schaakstraat was destijds een kruidenierszaak gevestigd. (...) In het wegdek zien we de rails van de stoomtram Brugge-Aardenburg. Bemerk ook de stootkar wat verderop." (info bij bovenstaande foto die op beeldbankbrugge.be vermeld staat)

In "Sint-Kruis, geschiedenis van de Brugse rand" staat op blz. 58 nog deze aanvullende informatie: "Een zicht tegenover de kerkhofmuur van rond 1905. Links bemerken we de toegang tot de Schaakstraat die toen nog een bescheiden straatje was en gedeeltelijk uit aarde bestond.(...) De tramrails waren bestemd voor de stoomtram naar Aardenburg want de elektrische tram kwam er pas in 1913."

Vijvenkapelle

Overzicht van de volledige tramlijn (bron: Wikipedia)

stoomtramlijn in De Hoorn

Op de site van Kerknet De Hoorn staat te lezen: "Op de plaats waar de huidige kerk staat lag vroeger de wissel, een rangeerstation waar de tram van Brugge naar Aardenburg goederen laadde en loste. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd die tramlijn afgeschaft en vervangen door een busdienst."

Lees verder over:

• stoomtramlijn in Nederland (daar noemden ze hem: de Belse tram)
• stoomtramlijn in Aardenburg

Via Ludo Vandamme, ook lid van Kon. Heemkundige Kring Maurits Van Coppenolle Brugge,  kregen we nog wat extra referenties ivm de buurtspoorweg