Op stap langs grafmonumenten in Sint-Kruis

Door: Johan Duyck * lid Stedelijke Grafcommissie Brugge (mei 2013)

De belangrijkste restauratie is ongetwijfeld die van het zandstenen pinakelgraf van de familie Dezitter-Pottevyn (1847). Dit prachtige maar erg kwetsbare monument van architect Jean Baptiste Bethune heeft als eerste neogotisch graf van België natuurlijk een grote (kunst)historische waarde en diende dringend gered te worden van definitief verval.

Niet ver uit de buurt en op het wandelpad naar de sacristie kregen de blauwstenen sarcofaag en het solide smeedijzeren hek (met de opvallende uiltjes) van het neoclassicistisch familiegraf van de laatste baron van “Maele” een verfrissende opknapbeurt. Wie onze zeer uitgestrekte (12 ha) stedelijke begraafplaats (op Steenbrugge) bezoekt vindt, ingegrift op de sokkel van het grote calvariekruis, de naam van deze laatste “heerser over de heerlijkheid Male”: Jean Charles de Carnin et Staeden (1747-1826).

Wat verder op het wandelpad naar de sacristie en schuin tegenover het Sint-Kruise calvariekruis schitteren weer, zoals eertijds, de twee schuinliggende witmarmeren platen van het neogotische graf van het Engelse echtpaar Taylor-Campbell. Alhoewel marmer helemaal niet geschikt is als grondstof voor “buiten-monumenten” zijn, naast nog enkele belangrijke graven (zoals dat van Léon Visart de Bocarmé, in de jaren 1860 de commandant van het Belgisch-Mexicaans Legioen waartoe ook Sint-Kruizenaars behoorden) de meeste memorie- of muurplaten aan de buitenmuren van onze kerk vervaardigd in deze “versuikerbare” materie.

Zo verkeert de witmarmeren muurplaat van kanunnik Petrus De Pauw (die door Napoleon in 1810 in Parijs tot bisschop van ’s Hertogenbosch werd benoemd) momenteel in zeer slechte staat.

Dat was kort geleden ook het geval met één van de belangrijkste memorieplaten van Brugge die, bij de bouw van de huidige kerk in 1856, aangebracht werd in het midden van de buiten-zuidermuur (kant Moerkerkse Steenweg). Het betreft de gedenkplaat van de laatste monniken van de “Ter Duinen Abdij” (het huidige Groot Seminarie van Brugge) die ten tijde van de Franse Revolutie de abdij moesten verlaten en die na hun dood allen werden begraven op het oud kerkhof van Sint-Kruis. Op de wat bolstaande pas gerestaureerde plaat lezen we in het gepolijste marmer opnieuw vlot de namen van de toenmalige 53 ste prelaat Maurus De Mol en van acht paters. De belangrijkste onder hen is niet de prelaat gebleken (voor de Franse Revolutie gevlucht naar Duitsland en er gebleven), maar wel pater Nicolaus De Roover (82 jaar, gestorven in 1833). Als laatste overlevende pater kwam hij in zijn laatste levensjaren in het bezit van de onroerende goederen van de abdij (die hij grotendeels overmaakte aan het bisdom) en van alle roerende goederen waarmede hij meerdere restauratiewerken in kerken en kloosters financierde. Van hem hangt o.a. een geschilderd portret in de ontmoetingsruimte van het Groot Seminarie, een gedenkplaat in de kapel van de Sint-Trudo Abdij van Male en ook is hij herkenbaar te zien in een glasraamtafereel in de prachtige kerk Ter Potterie.

Dicht tegen de omheiningsmuur aan de kant van de Schaakstraat werden voorts vier oude graven gerestaureerd waaronder dat van de schildersfamilie Van de Kerkhove: nu pas is te zien dat de obelisk van dat door Louis Delacencerie ontworpen graf vervaardigd is uit donkerrode zandsteen: gewoonweg prachtig!

Subsidies

Met haar huidige restauratieprojecten op Brugse kerkhoven wil de stad Brugge ook het restaureren van waardevolle particuliere graven aanmoedigen. Ze kent daarvoor, na positief advies van de Stedelijke Grafcommissie en bij goedkeuring van een daartoe opgesteld dossier door het stadsbestuur, een restauratie-subsidie toe van maximaal 50% (met een plafond van 2500 euro) op de totale kostprijs.

Voorbeelden van monumentale graven op het oud kerkhof die binnenkort volgens deze procédure zullen worden gerestaureerd zijn de 19e eeuwse graven van de familie “van Outryve d’Ydewalle” (waarin Adolphe Gouby de Beauvolers, de eerste burgemeester van Sint-Kruis sedert het Belgisch koninkrijk, werd begraven) en van de familie “de Penaranda”, het grootste grafmonument op het oud kerkhof (eveneens getekend L. Delacenserie) dat nu gelegen is vlak naast het bushokje aan de kant van de Moerkerkse Steenweg.

Lees hier meer over grafstenen in de kerk van Sint-Kruis.
Lees hier algemene info over het kerkhof Sint-Kruis.